Straty i marnotrawstwo w łańcuchu dostaw żywności – propedeutyka problemu
Abstrakt
Marnotrawstwo żywności to problem, który nabiera szczególnego znaczenia w XXI wieku. Jak wynika z danych Banków Żywności co roku na świecie marnuje się 1,3 mld ton jedzenia. Stanowi to 1/3 wyprodukowanej żywności. W Europie jest to niemal 100 mln ton, a w samej Polsce prawie 9 mln ton rocznie [Banki Żywności 2016]. Dane dotyczące Europy nie obejmują strat w rolnictwie oraz rybołówstwie, czyli w rzeczywistości wartość ta może być znacznie większa. Z drugiej strony w krajach Afryki Subsaharyjskiej i Azji skala marnotrawstwa jest zdecydowanie niższa, a pomimo to występuje tu chroniczny problem niedożywienia, czy wręcz głodu. Jak donosi UNICEF niedożywienie jest przyczyną śmierci ponad 5 milionów dzieci rocznie [UNICEF 2016]. Dlatego konieczne jest opracowanie strategii skutecznej walki z tym zjawiskiem. Takie próby podejmuje Unia Europejska, która zwróciła uwagę na problem w strategii „Europa 2020”, a w roku 2011 Parlament Europejski wydał rezolucję „Jak uniknąć marnotrawienia żywości: strategia na rzecz poprawy wydajności łańcucha żywnościowego w UE” [Parlament Europejski 2011]. Jednocześnie duża część mieszkańców UE (w tym Polaków) deklaruje, że nie są świadomi sytuacji, nie zauważają kampanii informacyjnych i programów, które mają na celu zmniejszenie marnotrawstwa żywności [Federacja Polskich Banków Żywności 2013, s. 10]. Walkę z problemem XXI wieku należy zatem rozpocząć od podstaw, od budowania świadomości poszczególnych gospodarstw domowych oraz przedsiębiorstw wytwarzających i prowadzących obrót żywnością. Celem niniejszego artykułu jest wskazanie na problem marnotrawstwa żywności, jego przyczyny i przejawy, a także określenie możliwych strategii przeciwdziałania temu zjawisku. Metody badawcze zastosowane w pracy to krytyczna analiza literatury przedmiotu i metaanaliza z elementami wnioskowania dedukcyjnego, przy wykorzystaniu dostępnej literatury przedmiotu i raportów.
Bibliografia
Barilla Center for Food&Nutrition (2012), Food waste: causes, impacts, and proposals, Parma.
BILSKA B., KRAJEWSKI K., KOŁOŻYN-KRAJEWSKA D., WRZOSEK M., Ryzyko powstawania strat i marnotrawstwa żywności a możliwość ich ograniczenia, Tech nologia produkcji i bezpieczeństwo żywności, Komitet Nauk o Żywności PAN,Warszawa.
CHRZANOWSKA B., ŚMIECHOWSKA M. (2015), Próba określenia przyczyn marnotrawienia żywności w gospodarstwach domowych na przykładzie pieczywa, „Stowarzyszenie Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, Roczniki Naukowe”, tom XVII, zeszyt 2.
DĄBROWSKA A., JANOŚ-KRESŁO M. (2013), Marnowanie żywności jako problem społeczny, „Handel Wewnętrzny”, nr 4 (345).
DOLATOWSKI Z. J. i in. (2011), Ekologiczne metody przetwórstwa mięsa i wyrobu produktów mięsnych bez stosowania dodatków azotanów i azotynów z uwzględnieniem wydłużania trwałości przechowalniczej tych produktów, sprawozdanie z badań podstawowych na rzecz rolnictwa ekologicznego w roku 2011, Katedra Technologii Mięsa i Zarządzania Jakością Uniwersytet Przyrodniczy, Lublin.
FAO (2013), Food Wastage Footprint. Impacts on Natural Resources, Rome.
Food and Agriculture Organization (2011), Global food losses and food waste: extent, causes and prevention, Rome.
GOSIEWSKA M. (2013), Nie marnuj żywności – myśl ekologicznie, „Przemysł Spożywczy”, nr 9(67).
JASTRZĘBSKA-SMOLAGA H. (2000), W kierunku trwałej konsumpcji. Dylematy, zagrożenia, szanse. Wydawnictwo PWN, Warszawa.
Komisja Europejska, 2010. Preparatory study on food waste across EU 27, Bruksela.
KRAJEWSKI K., KOŁOŻYN-KRAJEWSKA D., WRZOSEK M. (2014), Ocena strat i marnotrawstwa żywności w obiektach handlowych a działania strategiczne handlu – wyniki badań; Etnocentryzm konsumencki na rynku produktów żywnościowych. Stan i perspektywy rozwoju, „Marketing i Rynek”, nr 6.
KWASEK M. (2016), Zrównoważona konsumpcja żywności sposobem na zmniejszenie marnotrawstwa żywności (prezentacja). Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Jachranka.
Marnowanie żywności – fakty, http://niemarnuje.pl/marnowanie-zywnosci.html (dostęp: 29.03.2016).
Parlament Europejski (2011), Jak uniknąć marnotrawienia żywości: strategia na rzecz poprawy wydajności łańcucha żywnościowego w UE, rezolucja nr 2011/2175(INI) z dnia 23.11.2011, Bruksela.
POGROSZEWSKA M. (2016), Darowizny od przedsiębiorców na cele charytatywne a skutki podatkowe w VAT, PIT i CIT, www.rp.pl (dostęp: 11.01.2016).
Polska Akcja Humanitarna (2016), Przyczyny głodu, http://www.pah.org.pl (dostęp: 29.03.2016).
Raport Federacji Polskich Banków Żywności (2013), Zapobieganie marnowaniu żywności z korzyścią dla społeczeństwa, Warszawa.
SZUBIERAJSKA J. (2016), Marnowanie żywności, to nie tylko problem społeczny czy ekonomiczny, www.ekologia.pl (dostęp: 10.01.2016).
ŚMIECHOWSKA M. (2015), Zrównoważona konsumpcja a marnotrawstwo żywności. „Annales Academiae Medicae Gedanensis”, nr 45.
The European Food Information Council (EUFIC), 2011. Forum n° 5 – Consumer response to portion information on food and drink packaging – A pan-European study, Brussels.
UNICEF (2016), Głód na świecie – najważniejsze dane, https://www.unicef.pl/ (dostęp: 29.03.2016).
Artykuły w Progress in Economic Sciences w wersji drukowanej i internetowej publikowane są w oparciu o zasady Open Access na licencji CC - Creative Commons Uznanie autorstwa, autorzy mogą dowolnie dysponować tekstami w wersji opublikowanej w czasopiśmie.
