Paradygmat rozwoju zrównoważonego – ujęcie krytyczne
Abstrakt
Rozwój zrównoważony to koncepcja, która znajduje obecnie zastosowanie w wielu dziedzinach gospodarki. Jej wdrażanie ma jednak swoich zwolenników, jak i konstruktywnych przeciwników. Ze względu na przewagę literatury odnoszącej się do idei zrównoważonego rozwoju w sposób pozytywny, celem pracy było przedstawienie uwag krytycznych formułowanych wobec tej koncepcji. Artykuł ma więc charakter przeglądowy i opiera się na analizie literatury polsko- i anglojęzycznej. Do najważniejszych zarzutów formułowanych wobec idei rozwoju zrównoważonego zaliczyć należy: wewnętrznie sprzeczną, zbyt ogólną i niejasną definicję rozwoju zrównoważonego; nadużywanie pojęcia rozwój zrównoważony, co doprowadziło do dewaluacji tego terminu; a także brak efektów wdrażania rozwoju zrównoważonego i pogłębianie się problemów, które miał on rozwiązać. W celu przełamania impasu na forum ONZ, konieczne jest sformułowanie wymiernych wytycznych i podjęcie konkretnych działań, a także znaczne środki finansowe.
Bibliografia
BĄKIEWICZ A., ŻUŁAWSKA U. (2010), Od teorii wzrostu do ekonomii rozwoju, [w:] Rozwój w dobie globalizacji, A. Bąkiewicz, U. Żuławska (red. nauk.), Polskie WydawnictwoEkonomiczne, Warszawa.
BELL S., MORSE S. (2008),Sustainability Indicators: Measuring the Immeasurable? Earthscan, Nowy Jork.
BORYS T. (2005), Wąskie i szerokie interpretacje zrównoważonego rozwoju oraz konsekwencje wyboru, [w:] Zrównoważony rozwój. Od utopii do praw człowieka, Papuzińska A. (red. nauk.), Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz.
BORYS T. (1999), Pojęcie i struktura wewnętrzna koncepcji ekorozwoju, [w:] Wskaźniki ekorozwoju, red. nauk. T. Borys, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 1999.
BRENDZEL-SKOWERA K. (2009), Bariery w realizacji koncepcji zrównoważonego rozwoju w Polsce. Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy 14, 102–109.
CIWEM (2013), Re-framing sustainable development: a critical analysis, http://www.ciwem.org/wp-content/uploads/2016/02/Reframing-Sustainability.pdf (data dostępu 27.02.2017).
Dokumenty końcowe Konferencji Narodów Zjednoczonych „Środowisko i Rozwój”, (1998), Rio de Janeiro, 3–14 czerwca 1992, Szczyt Ziemi, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa.
FERNANDO J. (2003), The power of unsustainable development: What is to be done? The Annals of the American Academy 590, 6–31, DOI: 10.1177/0002716203258283.
FIEDOR B., KOCISZEWSKI K. (2010), Ekonomia rozwoju, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław.
GUDOWSKI J. (2009), Profesor Ignacy Sachs jako prekursor koncepcji zrównoważonego rozwoju, [w:] Od koncepcji ekorozwoju do koncepcji zrównoważonego rozwoju, red. nauk. D. Kiełczewski, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku, Białystok.
HOVE H. (2004), Critiquing Sustainable Development: A Meaningful Way of Mediating the Development Impasse?, Undercurrent 1(1), 48–54.
JABAREEN Y. (2008), A new conceptual framework for sustainable development. Environment, Development and Sustainability 10(2), 179–192, DOI:10.1007/s10668-006-9058-z.
JANOŚ-KRESŁO M. (2008), Usługi społeczne a zrównoważony rozwój regionów, Szkoła Główna Handlowa Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
KINGSNORTH P. (2012), Why sustainability is bad for the environment. Environment, http://www.abc.net.au/environment/articles/2012/10/02/3601337.htm, (data dostępu 27.02.2017).
KOMISJA EUROPEJSKA (2001), Komunikat Komisji Europejskiej z dnia 15 maja 2001 Zrównoważona Europa dla lepszego świata: strategia zrównoważonego rozwoju Unii Europejskiej, COM (2001)264 final, Bruksela.
KORONEOS C., ROKOS D. (2012), Sustainable and Integrated Development – A Critical Analysis. Sustainability 4, 141–153, DOI: 10.3390/su4010141.
KOSIEK T. (2015), Zrównoważony rozwój – rozwiązanie czy ideologia? Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie, Politechnika Śląska 85, 233–244.
LASZLO K. (2010), “Sustainability as Usual” Isn’t Good Enough, http://www.triplepundit.com/2010/05/sustainability-as-usual-isnt-good-enough/ (data dostępu27.20.2017).
LIPPERT I. (2004), An Introduction to the Criticism on Sustainable Development.Brandenburg University of Technology, Cottbus.
ŁOJEWSKI S. (1998), Ekonomia środowiska, Wydawnictwo Akademii Techniczno--Rolniczej w Bydgoszczy, Bydgoszcz.
MARKOWSKI T., STAWASZ D. (red.) (2001), Ekonomiczne i środowiskowe aspekty zarządzania rozwojem miast i regionów, Wydawnictwo Uniwersytetu łódzkiego, Łódź.
MATUSZCZAK A. (2013), Zróżnicowanie rozwoju rolnictwa w regionach Unii Europejskiej w aspekcie jego zrównoważenia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
OXFAM (2017), An economy for the 99%. Full report. Oxford. https://www.oxfam.org/sites/www.oxfam.org/files/file_attachments/bp-economy-for-99-percent-160117-en.pdf (data dostępu 27.02.2017).
PAARLBERG P., BREDAHAL M., LEE J. (2002), Multifunctionality and Agricultural Trade Negotiations. Review of Agricultural Economics 24(2), 322–335, DOI: 10.1111/1467-9353.00022.
PONDEL H. (2013), Środowisko przyrodnicze w procesie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich na przykładzie Wielkopolski, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
PŁACHCIAK A. (2011), Geneza idei rozwoju zrównoważonego, Ekonomia, Prace naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 5(17), Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław, 231–248.
RAFFER K., SINGER H. (2001), The economic North-South divide: six decades of unequal development. Edward Elgar. Cheltenham, DOI: 10.4337/9781843761457.
RAKOCZY B. (2009), Zasada zrównoważonego rozwoju w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, [w:] Wpływ idei zrównoważonego rozwoju na politykę państwa i regionów, t. 1, Problemy ogólnopaństwowe i sektorowe, red. nauk. B. Poskrobko, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku, Białystok.
ROKICKA E., WOŹNIAK W. (2016), W kierunku zrównoważonego rozwoju. Koncepcje,interpretacje, konteksty, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Uniwersytet Łódzki, Łódź.
SOBCZUK S. (2013), Kryzys ekologiczny ostrzeżeniem i przestrogą dla współczesnego świata i człowieka. Rozprawy Społeczne 2(VII), 25–33.
SZTUMSKI W. (2008), Refleksje na temat rozwoju zrównoważonego. (Czy rozwój zrównoważony jest fikcją, utopią, iluzją czy oszustwem?). Problemy Ekorozwoju 3(2), 133–139.
WCDE (1987), Our Common Future, World Commission on Environment and Development.
WILKIN J. (2003), Podstawy strategii zintegrowanego rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
WOLCZEK P. (2014), Ewolucja podejścia do koncepcji zrównoważonego rozwoju na arenie międzynarodowej. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu 338, 206–218.
ZABŁOCKI G. (2002), Rozwój zrównoważony – idee, efekty, kontrowersje, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
BELL S., MORSE S. (2008),Sustainability Indicators: Measuring the Immeasurable? Earthscan, Nowy Jork.
BORYS T. (2005), Wąskie i szerokie interpretacje zrównoważonego rozwoju oraz konsekwencje wyboru, [w:] Zrównoważony rozwój. Od utopii do praw człowieka, Papuzińska A. (red. nauk.), Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz.
BORYS T. (1999), Pojęcie i struktura wewnętrzna koncepcji ekorozwoju, [w:] Wskaźniki ekorozwoju, red. nauk. T. Borys, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 1999.
BRENDZEL-SKOWERA K. (2009), Bariery w realizacji koncepcji zrównoważonego rozwoju w Polsce. Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy 14, 102–109.
CIWEM (2013), Re-framing sustainable development: a critical analysis, http://www.ciwem.org/wp-content/uploads/2016/02/Reframing-Sustainability.pdf (data dostępu 27.02.2017).
Dokumenty końcowe Konferencji Narodów Zjednoczonych „Środowisko i Rozwój”, (1998), Rio de Janeiro, 3–14 czerwca 1992, Szczyt Ziemi, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa.
FERNANDO J. (2003), The power of unsustainable development: What is to be done? The Annals of the American Academy 590, 6–31, DOI: 10.1177/0002716203258283.
FIEDOR B., KOCISZEWSKI K. (2010), Ekonomia rozwoju, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław.
GUDOWSKI J. (2009), Profesor Ignacy Sachs jako prekursor koncepcji zrównoważonego rozwoju, [w:] Od koncepcji ekorozwoju do koncepcji zrównoważonego rozwoju, red. nauk. D. Kiełczewski, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku, Białystok.
HOVE H. (2004), Critiquing Sustainable Development: A Meaningful Way of Mediating the Development Impasse?, Undercurrent 1(1), 48–54.
JABAREEN Y. (2008), A new conceptual framework for sustainable development. Environment, Development and Sustainability 10(2), 179–192, DOI:10.1007/s10668-006-9058-z.
JANOŚ-KRESŁO M. (2008), Usługi społeczne a zrównoważony rozwój regionów, Szkoła Główna Handlowa Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
KINGSNORTH P. (2012), Why sustainability is bad for the environment. Environment, http://www.abc.net.au/environment/articles/2012/10/02/3601337.htm, (data dostępu 27.02.2017).
KOMISJA EUROPEJSKA (2001), Komunikat Komisji Europejskiej z dnia 15 maja 2001 Zrównoważona Europa dla lepszego świata: strategia zrównoważonego rozwoju Unii Europejskiej, COM (2001)264 final, Bruksela.
KORONEOS C., ROKOS D. (2012), Sustainable and Integrated Development – A Critical Analysis. Sustainability 4, 141–153, DOI: 10.3390/su4010141.
KOSIEK T. (2015), Zrównoważony rozwój – rozwiązanie czy ideologia? Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie, Politechnika Śląska 85, 233–244.
LASZLO K. (2010), “Sustainability as Usual” Isn’t Good Enough, http://www.triplepundit.com/2010/05/sustainability-as-usual-isnt-good-enough/ (data dostępu27.20.2017).
LIPPERT I. (2004), An Introduction to the Criticism on Sustainable Development.Brandenburg University of Technology, Cottbus.
ŁOJEWSKI S. (1998), Ekonomia środowiska, Wydawnictwo Akademii Techniczno--Rolniczej w Bydgoszczy, Bydgoszcz.
MARKOWSKI T., STAWASZ D. (red.) (2001), Ekonomiczne i środowiskowe aspekty zarządzania rozwojem miast i regionów, Wydawnictwo Uniwersytetu łódzkiego, Łódź.
MATUSZCZAK A. (2013), Zróżnicowanie rozwoju rolnictwa w regionach Unii Europejskiej w aspekcie jego zrównoważenia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
OXFAM (2017), An economy for the 99%. Full report. Oxford. https://www.oxfam.org/sites/www.oxfam.org/files/file_attachments/bp-economy-for-99-percent-160117-en.pdf (data dostępu 27.02.2017).
PAARLBERG P., BREDAHAL M., LEE J. (2002), Multifunctionality and Agricultural Trade Negotiations. Review of Agricultural Economics 24(2), 322–335, DOI: 10.1111/1467-9353.00022.
PONDEL H. (2013), Środowisko przyrodnicze w procesie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich na przykładzie Wielkopolski, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
PŁACHCIAK A. (2011), Geneza idei rozwoju zrównoważonego, Ekonomia, Prace naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 5(17), Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław, 231–248.
RAFFER K., SINGER H. (2001), The economic North-South divide: six decades of unequal development. Edward Elgar. Cheltenham, DOI: 10.4337/9781843761457.
RAKOCZY B. (2009), Zasada zrównoważonego rozwoju w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, [w:] Wpływ idei zrównoważonego rozwoju na politykę państwa i regionów, t. 1, Problemy ogólnopaństwowe i sektorowe, red. nauk. B. Poskrobko, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku, Białystok.
ROKICKA E., WOŹNIAK W. (2016), W kierunku zrównoważonego rozwoju. Koncepcje,interpretacje, konteksty, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Uniwersytet Łódzki, Łódź.
SOBCZUK S. (2013), Kryzys ekologiczny ostrzeżeniem i przestrogą dla współczesnego świata i człowieka. Rozprawy Społeczne 2(VII), 25–33.
SZTUMSKI W. (2008), Refleksje na temat rozwoju zrównoważonego. (Czy rozwój zrównoważony jest fikcją, utopią, iluzją czy oszustwem?). Problemy Ekorozwoju 3(2), 133–139.
WCDE (1987), Our Common Future, World Commission on Environment and Development.
WILKIN J. (2003), Podstawy strategii zintegrowanego rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
WOLCZEK P. (2014), Ewolucja podejścia do koncepcji zrównoważonego rozwoju na arenie międzynarodowej. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu 338, 206–218.
ZABŁOCKI G. (2002), Rozwój zrównoważony – idee, efekty, kontrowersje, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Opublikowane
2017-07-21
Jak cytować
POCZTA-WAJDA, Agnieszka; SAPA, Agnieszka.
Paradygmat rozwoju zrównoważonego – ujęcie krytyczne.
Progress in Economic Sciences, [S.l.], n. 4, lip. 2017.
ISSN 2391-5951.
Dostępny w: <http://pne.pwsz.pila.pl/index.php/PES/article/view/111>. Data dostępu: 20 kwi. 2024
doi: https://doi.org/10.14595/PES/04/009.
Dział
Artykuły
Artykuły w Progress in Economic Sciences w wersji drukowanej i internetowej publikowane są w oparciu o zasady Open Access na licencji CC - Creative Commons Uznanie autorstwa, autorzy mogą dowolnie dysponować tekstami w wersji opublikowanej w czasopiśmie.
